ประเภทของยานอวกาศ

    ยานอวกาศมี 2 ประเภท คือ ยานอวกาศที่มีมนุษย์ควบคุม และยานอวกาศที่ไม่มีมนุษย์ควบคุม

1.ยานอวกาศที่มีมนุษย์ควบคุม (Manned Spacecraft) มีขนาดใหญ่ เพราะต้องมีปริมาตรพอที่มนุษย์อยู่อาศัยได้ และยังต้องบรรทุกปัจจััยต่างๆ ที่มนุษย์ต้องการ เช่น อากาศ อาหาร และเครื่องอำนวยความสะดวกในการยังชีพ เช่น เตียงนอน ห้องน้ำ ดังนั้นยานอวกาศที่มีมนุษย์ควบคุมจึงมีมวลมาก การขับดันยานอวกาศที่มีมวลมากให้มีอัตราเร่งสูงจำเป็นต้องใช้จรวดที่บรรทุกเชื้อเพลิงจำนวนมาก ซึ่งทำให้มีค่าใช้จ่ายสูงมาก ยานอวกาศที่มีมนุษย์ควบคุมได้แก่ ยานอะพอลโล (Apollo) ซึ่งนำมนุษย์ไปยังดวงจันทร์

ยานอวกาศมีมนุษย์ขับคุม 6 โครงการ

    1. โครงการเมอร์คิวรี Mercury

    2. โครงการเจมินี Gemini

    3. โครงการอะพอลโล Apollo

    4. โครงการสกายแลบ  Skylab

    5. โครงการอะพอลโล-โซยุส  Apollo - Soyuz

    6. โครงการยานขนส่งอวกาศ  Space  Shuttle

1. "เมอร์คิวรี" ปฐมบทมนุษย์อวกาศ

       โครงการเมอร์คิวรี (Project Mercury) เป็นแผนการส่งมนุษย์ไปสู่อวกาศ โครงการแรกของนาซา ซึ่งเริ่มต้นขึ้นในปี 2501 และสิ้นสุดลงในปี 2506 โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อส่งมนุษย์อวกาศขึ้นไปโคจรรอบโลก ทดสอบความสามารถและการดำรงชีวิตของมนุษย์เมื่ออยู่ในอวกาศ

2."เจมินี" สะพานสู่ดวงจันทร์

       โครงการเจมินี (Gemini) เป็นโครงการส่งมนุษย์ขึ้นไปทดสอบเที่ยบินอวกาศเป็นโครงการที่ 2 ถัดจากโครงการเมอร์คิวรี เพื่อปูทางสู่โครงการถัดไป คือ โครงการอพอลโล โดยโครงการเจมินี เริ่มต้นขึ้นในปี 2505 ทดสอบรวมทั้งสิ้น 12 เที่ยวบิน ซึ่งจุดประสงค์หลัก คือทดสอบการเชื่อมต่อยานอวกาศขณะอยู่ในอวกาศ และทดสอบการเข้าสู่ชั้นบรรยากาศของโลก การเลือกสถานที่ลงจอดที่เหมาะสม และนำ

ยานลงจอดได้ได้อย่างสมบูรณ์แบบมากที่สุด

      

3. "อพอลโล" สานฝันมนุษยชาติ

       หลังจากทดลองส่งมนุษย์ขึ้นไปโคจรรอบโลก พร้อมยานอวกาศได้สำเร็จแล้วในโครงการก่อนหน้า ก็ถึงเวลาที่นาซาจะส่งนักบินอวกาศเดินทางไปยังพิภพนอกโลก โดยมีจันทร์บริวารของโลกเป็นจุดหมายปลายทาง ซึ่งเป้าหมายของโครงการอพอลโล คือ ส่งมนุษย์ไปเยือนดวงจันทร์และเดินทางกลับโลกได้อย่างปลอดภัย

       นาซาก็ทำสำเร็จ เมื่อยานอพอลโล 11 สามารถพานีล อาร์มสตรอง (Neil Armstrong) ลงเหยียบพื้นผิวดวงจันทร์ได้เป็นครั้งแรกของมนุษย์โลก และช่วยเติมเต็มความฝันของมนุษยชาติ ที่มีมาช้านานได้สำเร็จ ทำให้สหรัฐฯ กลายเป็นผู้นำของโลกด้านเทคโนโลยีอวกาศอย่างเต็มภาคภูมิ

       โครงการอพอลโลเริ่มต้นขึ้นในปี 2511 ด้วยยานอพอลโล 7 และสิ้นสุดลงในปี 2515 กับภารกิจของยานอพอลโล 17 เพื่อทำการสำรวจสภาพแวดล้อมบนดวงจันทร์ และพัฒนาเทคโนโลยีที่ช่วยให้มนุษย์สามารถทำงานบนดวงจันทร์ได้ และค้นพบสิ่งใหม่ๆในจักรวาล

      

4. "อพอลโล-โซยุซ" เชื่อมสัมพันธ์อวกาศ "สหรัฐฯ-รัสเซีย"

       อพอลโล-โซยุซ (Apollo-Soyuz Test Project) เป็นโครงการความร่วมมือระหว่างสหรัฐฯ และรัสเซีย ซึ่งนับเป็นเที่ยวบินอวกาศนานาชาติเที่ยวบินแรก จุดประสงค์คือทำการทดสอบระบบการเชื่อมต่อยานอวกาศของทั้งสองชาติ เพื่อเปิดทางไปสู่ความร่วมมือกันด้านเทคโนโลยีอวกาศในระดับสากลต่อไปในอนาคต

       

5."สกายแล็บ" ขยายเวลาทำงานของมนุษย์ในอวกาศ

       สกายแล็บ (Skylab) เป็นสถานีอวกาศแห่งแรกของสหรัฐฯ ที่ทำให้มนุษย์สามารถขึ้นไปดำรงชีวิต และทำงานบนอวกาศได้เป็นเวลายาวนานมากขึ้น และยังช่วยให้มนุษย์ขยายขอบเขตองค์ความรู้ด้านดาราศาสตร์ และอวกาศมากยิ่งขึ้น กว่าสังเกตการณ์อยู่บนพื้นโลก

       มนุษย์อวกาศได้ใช้สถานีสกายแล็บเป็นสถานที่ศึกษาวิจัยเรื่องต่างๆ รวมทั้งสิ้นกว่า 300 การทดลอง รวมระยะเวลาทั้งหมด 171 วัน 13 ชั่วโมง ก่อนที่สกายแล็บจะถูกปลดระวางและตกลงสู่โลกบริเวณมหาสมุทรอินเดียในวันที่ 11 ก.ค. 2522

      

6. "กระสวยอวกาศ" ระบบขนส่งทางอวกาศ

       ในปี 2524 นาซาได้เริ่มโครงการระบบขนส่งทางอวกาศ ด้วยยานอวกาศที่มีรูปร่างคล้ายกระสวย ซึ่งเป็นยานชุดเดียวกับที่ยังใช้งานอยู่ในปัจจุบัน โดยเริ่มต้นด้วยการทดสอบเที่ยวบินอวกาศของยานโคลัมเบีย (Columbia) เป็นเที่ยวบินแรก ก่อนที่จะใช้งานในการขนส่งดาวเทียมและอื่นๆ ซึ่งยานอวกาศในชุดกันนี้มีทั้งหมด 5 ลำ ได้แก่ ยานโคลัมเบีย, ชาเลนเจอร์ (Challenger), ดิสคัฟเวอรี (Discovery), แอตแลนติส (Atlantis) และเอนเดฟเวอร์ (Endeavour)

2.ยานอวกาศที่ไม่มีมนุษย์ควบคุม (Unmanned Spacecraft) มีขนาดเล็กมากเมื่อเปรียบเทียบกับยานอวกาศที่มีมนุษย์ควบคุม ยานอวกาศชนิดนี้มีมวลน้อยไม่จำเป็นต้องใช้จรวดนำส่งขนาดใหญ่ จึงมีความประหยัดเชื้อเพลิงมาก อย่างไรก็ตามในการควบคุมยานในระยะไกลไม่สามารถใช้วิทยุควบคุมได้ เนื่องจากคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าต้องใช้เวลาในการเดินทาง ยกตัวอย่างเช่น ดาวเสาร์อยู่ไกลจากโลกประมาณ 1 พันล้านกิโลเมตร หรือ 1 ชั่วโมงแสง หากส่งคลื่นวิทยุไปยังดาวเสาร์ คลื่นวิทยุต้องใช้เวลานานถึง 1 ชั่วโมง ดังนั้นการควบคุมให้ยานเลี้ยวหลบหลีกก้อนน้ำแข็งบริเวณวงแหวนจะไม่ทัน ยานอวกาศประเภทนี้จึงต้องมีสมองกลคอมพิวเตอร์และระบบซอฟต์แวร์ซึ่งฉลาดมาก เพื่อให้ยานอวกาศสามารถต้องปฏิบัติภารกิจได้เองทุกประการและแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้ทันท่วงที เหตุผลอีกส่วนหนึ่งที่นักวิทยาศาสตร์นิยมใช้ยานอวกาศที่ไม่มีมนุษย์ควบคุมในงานสำรวจระยะบุกเบิกและการเดินทางระยะไกล เนื่องจากการออกแบบยานไม่ต้องคำนึงถึงปัจจัยในการดำรงชีวิต ทำให้ยานสามารถเดินทางระยะไกลได้เป็นระยะเวลานานนอกเหนือขีดจำกัดของมนุษย์ ยานอวกาศที่ไม่มีมนุษย์ควบคุมได้แก่ ยานแคสินี  ซึ่งใช้สำรวจดาวเสาร์ เป็นต้น